متن باز Open source یا منبع باز یک نرم افزار یا کد منبع اصلی است که برای اصلاح و توزیع مجدد آن آزادانه در دسترس قرار می‌گیرد.
محصولات Open source ، اجازه استفاده از کد منبع ، اسناد طراحی ، یا محتوای محصول را به همه می‌دهد. این معمولاً به مدل متن باز اشاره دارد که در آن نرم‌افزار منبع باز یا سایر محصولات تحت مجوز منبع باز به عنوان بخشی از جنبش نرم‌افزار آزاد Free Software منتشر می‌شوند.
نرم‌افزار آزاد free software نرم‌افزاری است که به همراه کد منبع توزیع شده و با قوانینی منتشر می‌شود که آزادی استفاده ، مطالعه ، ویرایش و انتشار مجدد توسط کاربران را تضمین می‌کند.
نرم‌افزارهای آزاد معمولاً با همکاری برنامه‌نویس‌های داوطلب به عنوان یک پروژه به وجود می‌آیند. ایدهٔ اصلی نرم‌افزار آزاد این است که کاربران باید مالک دستگاه‌های دیجیتالی خود باشند نه سازندگان دستگاه‌ها.
نرم‌افزارهای آزاد با نرم‌افزارهای مالکیتی مانند مایکروسافت ویندوز که آزادی کاربر در استفاده ، مطالعه ، ویرایش یا انتشار مجدد را در درجه‌های مختلف محدود می‌کنند ، متفاوت هستند.
این محدودیت‌ها با در نظر گرفتن مجازات‌هایی قانونی برای کاربرانی که قوانین آنها را نقض می‌کنند به وجود می‌آیند.
استفاده از این اصطلاح بیشتر برای نرم افزار به کار گرفته شده است ، اما فراتر از بخش نرم‌افزار ، گسترش یافته تا سایر مطالب آزاد را پوشش دهد.
تا پیش از ترویج گستره این اصطلاح ، توسعه دهندگان و تولیدکنندگان از انواع عبارات برای توصیف این مفهوم استفاده می‌کردند. اما اصطلاح متن‌باز open source با ظهور شبکه جهانی اینترنت و نیاز ملزم برای باز تجهیز کد مبدأ فراگیر شد.
بازدید از کد مبدأ ، باعث بهبود و تنوع در مدل‌های تولید شده و تنوع آنها خواهد شد. متعاقب آن ، عبارت نرم‌افزار متن‌باز برای توصیف محیطی که در آن مسائل کپی‌رایت ، پروانه ، دامنه و غیره مطرح شد.
مدل متن‌باز شامل مفهوم دستورکار و رویکردهای متنوع در تولید است که با مدل‌های متمرکز تر توسعه می‌یابد و معمولاً در شرکت‌های نرم‌افزاری تجاری به کار می‌رود.
اصل توسعهٔ نرم‌افزار متن‌باز ، بر دادوستد و همکاری تا محصول نهایی است که بدون هیچ هزینه‌ای در دسترس قرار خواهد گرفت.
بسیاری از موسسات رسمی بزرگ برای حمایت از توسعه جنبش نرم‌افزار منبع باز به وجود آمدند ، از جمله بنیاد نرم‌افزار آپاچی Apache ، که از پروژه‌هایی مانند سرور منبع باز Apache HTTP پشتیبانی می‌کند.
به طور کلی منبع آزاد یا متن باز به یک برنامه رایانه‌ای اطلاق می‌شود که در آن کد منبع برای استفاده به هر منظور از جمله استفاده تجاری، در دسترس عموم قرار دارد.
منظور از کد متن باز یک تلاش مشترک است که برنامه نویسان کد منبع را بهبود می‌بخشند و تغییرات را در انجمن خود به اشتراک می‌گذارند.
کد متن باز تحت شرایط مجوز نرم افزار آزاد منتشر می‌شود و بسته به شرایط مجوز ، دیگران می‌توانند نسخه یا fork خود را بارگیری ، اصلاح و منتشر کنند و دوباره در انجمن منتشر کنند.
در انگلیسی ، برای آزاد از کلمه Free استفاده شده است که هم معنی آزاد می‌دهد و هم رایگان را می‌دهد. سردرگمی در این مورد همچنان ادامه دارد زیرا Free که به آن Libre نیز گفته می‌شود به آزادی محصول و نه قیمت ، هزینه یا شارژ اشاره دارد.
مثال معروفی که زده می‌شود این است که منظور از Free همان Free Speech یا آزادی بیان است نه مانند Free Beer یا «نوشیدنی رایگان».
برعکس این موضوع ، ریچارد استالمن استدلال می‌کند که معنای واضح اصطلاح Open source این است که کد منبع عمومی است و برای بازرسی قابل دسترسی است بدون این که لزوماً حقوقی به دیگری اعطا شود ، اگرچه طرفداران این اصطلاح می‌گویند باید شرایط در تعریف منبع باز وجود داشته باشد.
کلمه آزاد نباید با مالکیت عمومی (مالکیت دولت) ، محرومیت زدایی (ملی شدن) ، ضد خصوصی‌سازی (فعالیت ضد شرکتی) یا رفتار شفاف اشتباه گرفته شود.